26.01.2024 Przyczyny atopowego zapalenia skóry
Atopowe zapalenie skóry (AZS) to przewlekła, nawrotowa i zapalna choroba skóry, która występuje u niemowląt, młodzieży i dorosłych. Świąd, pieczenie, stan zapalny skóry – to główne objawy choroby. W medycynie klasyfikuje się dwa typy AZS – wypryskowy i liszajowaty. Jakie są przyczyny atopowego zapalenia skóry i jak wygląda leczenie?
Co to jest AZS?
Ta przewlekła dermatoza ujawnia się we wczesnym dzieciństwie i zaliczana jest do kategorii dermatoz zapalnych. Charakterystyczny dla AZS jest rozległy świąd skóry, wykwity skórne, pojawianie się nadżerek, pęknięć, strupów oraz nawracające zakażenia skóry. Może przybierać różne postaci – od łagodnych zmian po rozległe ogniska choroby obejmujące całe kończyny. Pacjenci z AZS mogą posiadać zmiany w jednej lub kilku lokalizacjach. W obrazie klinicznym możemy sklasyfikować dwie główne fazy AZS. Pierwsza (typ wypryskowy), kiedy to pacjent doświadcza zmian rumieniowo – grudkowych (głównie w 3 miesiącu życia) występujących ze świądem i zakażeniami bakteryjnymi, wirusowymi lub grzybiczymi. Faza druga – liszojawata, charakteryzuje się stanem zapalnym obejmującym głównie twarz, szyję, doły łokciowe i podkolanowe. Cechą charakterystyczną fazy jest pogrubiała skóra.
Skóra pacjentów z AZS pokryta jest płaszczem hydrolipidowym, złożonym z mieszaniny łoju i tłuszczów z komórek naskórka. Pod tym płaszczem znajduje się „mur” z korneocytów, które nakładając się na siebie pełnią funkcję uszczelniacza – utrudnia to znacznie przepuszczanie wody. Cement międzykomórkowy nie działa prawidłowo i komórki naskórka nie przylegają do siebie właściwie. W efekcie skóra pacjenta jest „dziurawa”, nieszczelna, co ułatwia bezproblemowe przenikanie w jej głąb alergenów czy substancji drażniących, prowadząc do reakcji zapalnych i zmian skórnych.
Przyczyny Atopowego Zapalenia Skóry
Etiologia AZS jest złożona i nie do końca poznana. U podstaw dermatozy leży dysfunkcja układu immunologicznego. Na skutek nieprawidłowej reakcji na małe dawki antygenów działających na skórę w organizmie dochodzi do nadmiernego wytwarzania przeciwciał IgE, których funkcją jest walka z alergenami. Wyróżniamy szereg czynników warunkujących, które mają wpływ na podatność na AZS.
Przede wszystkim w literaturze przedmiotu wspomina się o czynnikach genetycznych. Występowanie choroby u jednego z rodziców zwiększa ryzyko pojawienia się dermatozy u dzieci o 20-40%, a u obojga – aż o 60-80%. Czynnikiem środowiskowym, jakie mają wpływ na wystąpienie AZS, jest zanieczyszczenie powietrza przez spaliny. To właśnie w spalinach obecne są szkodliwe związki chemiczne, upośledzające mechanizmy obronne organizmu, co ułatwia przenikanie alergenów. Zapewnianie dzieciom zbyt sterylnych warunków przez rodziców także może być jednym z czynników sprzyjających chorobie, ponieważ powoduje rzadki kontakt z alergenami i rzutuje na dysfunkcję układu immunologicznego.
AZS ma związek z występowaniem silnego stresu i emocji. Nie bez znaczenia są również czynniki klimatyczne – przebywanie w ciepłym klimacie w wysokiej temperaturze wzmaga pocenie się skóry, co przekłada się na nasilanie się objawów AZS. Warunki klimatyczne mają również wpływ na występowanie alergenów w powietrzu, a czasem zwiększenie ich stężenia. Substancje chemiczne także mogą wpływać na podrażnienia skóry – przykładem są detergenty, konserwanty czy kontakt z wełną. Alergie pokarmowe na mleko, jaja, orzechy, skorupiaki także są czynnikiem, który może przyczynić się do rozwoju choroby lub nasilenia jej objawów. Podobnie zresztą jak alergeny powietrznopochodne.
AZS – objawy
Jak rozpoznać atopowe zapalenie skóry? Obraz choroby jest charakterystyczny. Do głównych objawów dermatozy zaliczamy: zaczerwienienie, wysuszenie i swędzenie skóry. Pacjenci z AZS odczuwają nasilenie objawów w godzinach wieczornych i nocnych, co jest przyczyną zaburzeń snu. U pacjentów pojawia się świąd skóry. Zmiany na skórze występują w formie: grudek, zaczerwienień, pęcherzyków czy niesączących się ranek. Świąd może być wywoływany przez czynniki neurogenne czy stan zapalny a swędzenie skutkuje drapaniem zmian, które z kolei prowadzi do uszkodzeń naskórka. Gdy zmieniona chorobowo skóra pacjenta jest drapana, ulega podrażnieniu – stan zapalny się nasila. Stąd u pacjentów z AZS występuje „błędne koło” – czyli nakładające się na siebie objawy i niemożność zaprzestania drapania, co bardzo utrudnia leczenie dermatozy.
Jak leczyć atopowe zapalenie skóry w gabinecie medycyny estetycznej?
Leczenie atopowego zapalenia skóry powinno odbywać się pod kontrolą dermatologa. Łagodna postać AZS leczona jest z pomocą emolientów przepisanych przez lekarza. Pacjent powinien także odkażać skórę. Pozytywne efekty zapewnia leczenie glikokortykosteroidami miejscowymi lub inhibitorami kalcyneuryny. Stosuje się także glikokortykosteroidy miejscowe. Poważne przypadki AZS wymagają stosowania leków supresyjnych.
Objawy AZS można skutecznie niwelować poprzez dedykowane zabiegi w klinice medycyny estetycznej w Warszawie. Najbardziej znana jest fototerapia i leczenie laserem excimerowym (lampą excimerową). Urządzenie emituje światło o długości fali 308 nm, które wnika w głąb skóry i niszczy komórki chorobowe. Selektywna fototermoliza, czyli zjawisko towarzyszące terapii, pozwala na działanie tylko na wybrany obszar skóry bez ryzyka oparzeń czy destrukcji zdrowych tkanek. Leczenie atopowego zapalenia skóry laserem jest bezpieczne, skuteczna i nie wymaga rekonwalescencji – zmieniona chorobowo skóra szybko zostaje zastąpiona zdrową tkanką dzięki uruchomieniu procesu produkcji nowego kolagenu.
Sprawdź także: kwas hialuronowy i toksyna botulinowa.
Piśmiennictwo
K. Wysocka, Atopowe zapalenie skóry i miejscowe nadkażenie – codzienny problem w praktyce lekarza rodzinnego, [w:] Kurier Medyczny, 07/2020.
Silny, M. Czarnecka-Operacz, W.Gliński, Z. Samochocki, D. Jenerowicz, Atopowe zapalenie skóry – współczesne poglądy na patomechanizm oraz metody postępowania diagnostyczno-leczniczego. Stanowisko grupy specjalistów Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, [w:] Post Dermatol Alergol 2010; XXVII, 5: 365–383
